Khởi nguồn từ bãi bồi sông Mã: Một tuổi thơ lấm bùn nhưng rực sáng khí chất
Đào Cam Mộc sinh ra ở Lang Thôn (Thanh Hóa), trong một gia đình nghèo, mồ côi cha từ sớm. Lớn lên bằng những vất vả của cuộc mưu sinh nơi bãi bồi, bằng đôi tay quen mò cua bắt ốc trên triền sông Mã, nhưng cậu bé Cam Mộc lại sở hữu một bản lĩnh và sự cương trực hiếm có. Giai thoại nổi tiếng “ghé vai nâng thuyền rồng” không chỉ là chi tiết kỳ ảo trong ký ức dân gian; đó là hình ảnh ẩn dụ cho sức vóc, khí phách và tấm lòng sẵn sàng gánh vác trọng trách vì cộng đồng của ông. Từ khoảnh khắc ấy, định mệnh của Cam Mộc bước sang trang mới – từ người dân chài trở thành bậc trụ cột tương lai của quốc gia.
Một cuộc chuyển giao không tiếng gươm khua: Bản lĩnh của người đứng sau lịch sử
Điểm nhấn của hội thảo là những góc nhìn mới về cuộc chuyển giao quyền lực năm 1009 – sự kiện được nhiều học giả ví như “cuộc đảo chính không đổ máu” duy nhất trong lịch sử trung đại Việt Nam. Và ở trung tâm của khoảnh khắc ấy, người giữ thế cân bằng quyền lực không ai khác chính là Đào Cam Mộc.
Khi triều Tiền Lê rơi vào hỗn loạn sau khi Lê Ngọa Triều qua đời, Đào Cam Mộc nắm trong tay binh quyền – vị trí mà chỉ cần một mệnh lệnh sai lệch có thể đưa đất nước vào nội chiến. Nhưng ông đã không chọn con đường quyền lực. Nhờ sự tinh tường về chính trị và nhạy cảm với lòng dân, Đào Cam Mộc đã sớm nhận ra thời thế thuộc về Lý Công Uẩn – người có đức độ và được các lực lượng trọng yếu ủng hộ. Câu nói của ông với Lý Công Uẩn rằng “lòng người đã hướng về họ Lý” đã trở thành mệnh đề mở đường cho một triều đại mới.
Không dùng gươm giáo, Cam Mộc dùng trí tuệ và uy tín để đảm bảo an toàn cho vị tân vương. Dưới sự sắp đặt của ông, Lý Công Uẩn lên ngôi trong trật tự, không một giọt máu đổ – một dấu son hiếm có trong lịch sử chuyển giao vương triều Đông Á thời phong kiến.
Phò mã hai triều – trụ cột của buổi đầu nhà Lý
Không nhiều nhân vật lịch sử Việt Nam có được vị thế đặc biệt như Đào Cam Mộc. Ông vừa là phò mã dưới triều Tiền Lê, vừa tiếp tục được trọng dụng trong triều Lý. Ở thời Lý Thái Tổ, Cam Mộc giữ vai trò trụ cột trong triều đình, tham gia ổn định chính sự và trở thành một trong những người đầu tiên đặt nền móng cho nhà nước Đại Việt.
Hình ảnh Thái sư – Á vương Đào Cam Mộc xuất hiện ở đầu đoàn thuyền khi triều đình dời đô ra Thăng Long càng cho thấy ông không chỉ là một võ tướng mà còn là biểu tượng của sự mở đường. Ông đi đầu trong hành trình mang tầm chiến lược ngàn đời – chuyển kinh đô từ Hoa Lư hiểm trở sang Thăng Long rộng mở, phồn thịnh. Đó là cuộc dịch chuyển biểu trưng cho khát vọng phát triển của một quốc gia đang bước vào thời kỳ thịnh trị, và Cam Mộc chính là người góp phần hiện thực hóa khát vọng ấy.
Từ nhân vật lịch sử đến di sản văn hóa: Hồi sinh ký ức về một bậc khai quốc
Hội thảo tại Tuần Châu Hà Nội không chỉ dừng lại ở việc tái hiện công lao của Đào Cam Mộc mà còn khơi lên vấn đề rộng lớn hơn: làm sao để những giá trị văn hóa – lịch sử liên quan đến ông được nghiên cứu bài bản, bảo tồn đúng mức và lan tỏa trong cộng đồng.
Nhiều học giả nhấn mạnh rằng, hình tượng Đào Cam Mộc xứng đáng được đặt vào vị trí trang trọng trong ký ức dân tộc – như một điển hình về trí tuệ, lòng trung nghĩa và trách nhiệm với vận mệnh quốc gia. Những câu chuyện về tuổi thơ nghèo khó, về giai thoại nâng thuyền rồng, về cuộc chuyển giao quyền lực trong hòa bình, tất cả là vốn quý để thế hệ trẻ hiểu hơn về truyền thống “lấy nhân nghĩa làm gốc” của dân tộc.
Việc tôn vinh Đào Cam Mộc không chỉ là sự tri ân với người đã giúp mở ra triều đại Lý – giai đoạn huy hoàng của văn hóa Thăng Long – mà còn là nỗ lực bảo tồn một phần di sản tinh thần quan trọng của Việt Nam. Khi những câu chuyện lịch sử được kể lại bằng hơi thở mới, đời sống văn hóa hôm nay có thêm một điểm tựa, một nguồn cảm hứng để tiếp tục nuôi dưỡng bản sắc.
Kết nối quá khứ – bồi đắp tương lai
Hội thảo với sự tham gia của 24 Giáo sư, PGS, TS, Ths cùng nhiều chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực lịch sử, văn hóa, văn học đã khép lại nhưng dư âm của nó vẫn còn vang vọng trong các tham luận, trong những thảo luận về nghiên cứu chuyên sâu, và trong khát vọng chung: đưa Đào Cam Mộc trở lại đúng vị trí của ông trong dòng chảy lịch sử. Từ cậu bé lấm bùn sông Mã đến bậc đại công thần mở đầu triều Lý, hành trình của ông là minh chứng cho sức mạnh của nhân cách, của tư duy vì đại cuộc và của một trái tim luôn đặt đất nước lên hàng đầu.
Cuốn kỷ yếu Hội thảo là những công trình nghiên cứu bài bản, tâm huyết của các chuyên gia là các
GS, PGS, TS… hàng đầu Việt Nam
Đào Cam Mộc không chỉ là nhân vật của quá khứ – ông là di sản. Và mỗi nỗ lực tôn vinh ông hôm nay chính là một cách chúng ta bồi đắp chiều sâu văn hóa, hun đúc tinh thần tự hào dân tộc cho thế hệ mai sau.
